📘 مقدمه: دمحمحیسم؛ سفر فلسفی‌ـ‌روانی به قلب تمدن معنویت‌زده
«دمحمحیسم» نوشتهٔ نیما شهسواری، روایتی‌ست از فراز و فرود معنویت در بستری از خشونت نهادینه‌شده.
نویسنده در این اثر نه فقط از عرفان، بلکه از ابزارهای سلطه‌گرانه‌ای سخن می‌گوید که به نام خدا، قربانی می‌طلبند و تمدن می‌سازند.
داستان، ما را با پرسش‌هایی بنیادی مواجه می‌کند:
آیا خشونت، در لباس دین، مشروع است؟ آیا اخلاق، با فرمان الهی، از معنا تهی می‌شود؟ و آیا هنوز جایی برای انسان وجود دارد؟
🩸 خشونت در مقام معنا؛ از اجتماعی به الهی
خشونت در «دمحمحیسم» ابتدا اجتماعی‌ست: فقر، طرد، تبعیض.
اما این خشونت به مرور تقدس می‌گیرد—پسرک، فرزند خدا، مأمور اجرای ارادهٔ الهی می‌شود؛
خون دیگر کثیف نیست، بلکه تطهیرگر است.
شهسواری نشان می‌دهد چگونه خشونت با تعبیر دینی، به حقیقت قابل قبول بدل می‌شود؛ و همین امر، نقدی‌ست بر دین به‌مثابه توجیه‌گر قدرت.
💀 قربانی؛ اسطوره‌ای برای حفظ تمدن خشن
قربانی در روایت نه فقط انسان، بلکه مفهوم است—زن، فقر، عصمت، آرمان، خود فرزند خدا.
همه، در مسیر معنویت، به‌جای رهایی، سلاخی می‌شوند.
شهسواری نشان می‌دهد چگونه تمدن، برای دوام، قربانی می‌طلبد—و چطور دین، قربانی‌گری را به الزام اخلاقی بدل می‌کند.
🏛️ تمدن؛ غلافی برای خشونت با اسم پیشرفت
«شهر»، «بازار»، «قانون»، و «دادگاه» در داستان، تصاویری‌اند از خشونت سامان‌یافته.
شهسواری تمدن را نه دستاورد طبیعی، بلکه تشکیلات مهارگر می‌بیند که به اسم عدالت، زخم می‌زند.
در این تمدن، خدا دست دارد، اما انسان غایب است.
⚖️ اخلاق؛ اطاعت یا تفکر؟
اخلاق در اثر، محصول فرمان است نه وجدان.
پسرک، مأمور است؛ می‌کُشد، حکم صادر می‌کند، و این اعمال را اخلاقی می‌نامد.
شهسواری مخاطب را وا‌می‌دارد تا بپرسد: آیا اخلاق، وقتی از بالا می‌آید، دیگر اخلاق است؟
یا تنها لباس نو برای سلطه؟
☠️ مرگ؛ اجرای معنا یا انکار انسانیت؟
مرگ در روایت حضوری مستمر دارد—از مرگ پدر تا مرگ فرزند خدا.
اما آیا این مرگ‌ها تقدیم‌اند یا فرار؟
نویسنده مرگ را نه پایان، بلکه ابزار معنا می‌سازد—اما در عین حال، از مخاطب می‌خواهد بپرسد:
در دل این مرگ‌های مقدس، آیا انسان هنوز زنده است؟
🛐 دین؛ صدایی درونی یا سازوکاری روانی؟
دین در این کتاب نه نهاد بیرونی، بلکه صدای درون پسرک است؛ صدایی که هیچ تأیید خارجی ندارد.
این دین، نه سیستم رهایی، بلکه ساختار قدرتی‌ست که به انسان اجازهٔ توجیه خشونت خودش را می‌دهد.
آیا خدا سخن می‌گوید؟ یا انسان، با گفتن از طرف خدا، از خودش فرار می‌کند؟
📘 جمع‌بندی: فریادی از دل معنا علیه تقدس خشونت
«دمحمحیسم» نه کتابی برای تسلیم‌شدن، بلکه تلاشی‌ست برای فهم مکانیسمی که خشونت را با خدا مشروع می‌کند.
شهسواری در این اثر، راهی در تاریکی می‌سازد؛ جایی که دعا، قربانی، مرگ، تمدن و اخلاق، یکدیگر را بازنویسی می‌کنند.
و شاید در میان همهٔ این صداها، صدای خاموشی انسان، تنها حقیقت باقی‌مانده باشد.
📎 منابع و لینک‌های مرتبط
