یکی زن بود و آن دیگر نفر مرد
همینان زندگی را مثل دیگر
هماره زن به خانه بود و اینسان
همه دنیای اینان بود اینسان
گذر می‌کرد و گر درد داشت این تن
نبودا آنچنان فکر و همه راه
دل زن هر نفس در راه این بود
خلاصه مرد و زن با هم در این راه
یکی روزی بیامد آنچنان نحس
به سختی می‌تپد بی‌تاب و اینسان
به آرامی و بر تختی که بیمار
به پایان و به مرگ و آخر راه
زنی ماند و به تنهایی و در خویش
گذر کردن همه روز و همه شب
زِ شویش مانده آن ارابه آن چرخ
به جایی کز دلش برده نفر فرد
بدین روزی که آمد پیش در رو
یکی در جان او زندار و بی‌جان
به سختی می‌کند کار و بدینسان
همه روز و همه شب‌ها بدین فکر
نتانم او شکم را سیر کردن
به دورش آن نفر دیدن شنیدن
بیا من می‌شناسم آن نفر را
توانی چیزها بردن از آن مرد
نتانم این‌چنین کاری نتانم
مگر چی باشد اینسان کار کردن
نتانم این نهایش پست و جرم است
توانی آن شکم از پور را سیر
ولکن بگذر از من هیچ تنها
همه گفتار او تندی ولیکن
گذر دارد به دل در فکر آن طفل
نتانم من نتانم رفتن این راه
خدایا چیست این فرجام ما شاه
یکی روزی بیامد درد جان داشت
برفت و او نشید و در به در راه
بگفتا مرگ بر این جام دنیا
اگر روزی نفس جانم تو فرزند
سرش را پس به پیش و رفت تا جاه
گذر با قلب رنجور و پر از آه
دو دستش بسته و پایش به پا بند
همه تن هیچ بیند از چنین راه
به پایین آورد سر را نبیند
نبیند از برای چیست در راه
چرا دستان و پاهایش ببستند
به جرمش او کند صدبار تکرار
بگوید چشم خود را شاه بسته
به قانون گوید و او را بدینسان
به غل بردند و او را پا در آن جاه
به میله‌ها نگاهی دارد و بیش
بدین روزی که او افتاده در آن
به روزی می‌گذر در روز او راه
شمایل از دل آورده به بیرون
و درد افتاده فریادش هوا رفت
به سردی جان خود را خویش در داد
همه دورش قفس بی‌روح آن جان
نگاهش بر دل آن میله بود آن
به رویش می‌کشد دست نوازش
همه تختش شد آری مادرش بود
به تن‌پوشش سر افتاد است ای جان
به میله چشم دوزد بی‌مهابا
به آغوشش کشید و این جهان رفت
تو از من بودی و ای یار ای جان
به چشمم اشک آمد ریخت بر جان
به زیر گوشش آن نجوای جان کرد
بگفتا جان من این جاه ما نیست
به آغوشش کشد او را و اینبار
به هر جا می‌رود او جذب این تن
نتاند هر نفس با او نفس رفت
همه روز و شبش را با تو فریاد
گذر دارد زمان و می‌رود راه
همه دنیای مادر جان یار است
همه جانش به دلتنگیِ آن یار
گذر کرد و به سال دوم اینبار
به اشک و در فغان و شیون و داد
از او بگرفته و داد از تو فریاد
به تنهایی نشیده گوشه تنها
به گفتار آمده با میله‌ها شاد
به فریاد و زند سر را به دیوار
به سرعت می‌دود با جیغ و فریاد
به دیدار چنین روزی که دیوان
بیاورده دوباره اوی بر ماه
به بوسه غرق دارد او نفس جان
به آغوشش کشد با چشم گریان
بیا طفلم عزیزم گوشه‌ی جان
همه روزان او در پیش و در راه
به پشت میله‌ها و شیشه ای نور
یکی از عاملان زندان و کار است
به دست او بدیدا خوردنی گفت
بر او آن طفل نقشاری جهان بست
چه زیبا شاد آنان زندگی را
مرا بردند هر روز و در آن جاه
به بازیِ خود و دنیای کردند
همه شادند و بی‌پروا در آن جان
من و آن والدان در جاه و میدان
شنیدا این جهان در پیش آن ماه
منا هیچی ندارد در چنین جاه
بیامد طفل در پیش تو مادر
ندارم هیچ در دنیای من نیست
من آن بازی بخواهم سن و همسان
من از این میله‌ها پر نفرتم زان
بگفتا خواهما دوری گزینم
بگفتا مادرم خواهم که اینسان
بدو گفت و خموش آن مادر پیر
همه جانش شکست و پرپر آن شد
پر از درد و پر از فریاد و اینبار
به سر دارد هزاران فکر بر ماه
زِ ما دور است ما دور از نفس وای
ندارم لحظه‌ای تاب از تو در دور
اگر من باشم او در این قفس باد
نتانم دور از او ماندن زمانی
بگفتا من نباید بودم اینسان
رود پر می‌کشد آزاده پرواز
بگفتا رفت او در لانه تنها
دو بالش را گشود و پیش در راه
زِ چشمش اشک جاری زیر لب گفت
بیامد جمعی از زندانیان راه
به پرواز آمده قمریِ آزاد
توان پرکشیدن یار تنها
به روی ریسمانی مانده در جاه

مثال دیگران زندار در درد
گذر دارد ببیند روی فرزند
که شویش بازگردد خانه از بند
یکی در کار و دیگر خانه پابند
به خاموشی برد این شمع را زن
چه روزی آیدا از ما تو فرزند
که فردا قعر تن گیرد تو فرزند
گذر می‌کرد و دنیا از تو خرسند
که شویش درد دارد قلب آن مرد
به پایان می‌رسد برگی چنین زرد
کند جان را زِ تن بیرون وآن کرد
بمردا از همه دردش همان کرد
گذر باید زمان را حال در پیش
به زر محتاج و دنیا دارد آن تب
که با چرخش بچرخاند نفس سخت
به جایی او بخواهد رفتنش رفت
بفهمیدا به خود دارد نفر فرد
همه جانش گرو بر جان آن فرد
همه فکر و جهانش پر زِ هر درد
چه آید بر سر فرزند پر درد
نتانم من گرفتن جای آن مرد
بگفتا راه جستن از چنین درد
که آسوده گذر کردی تو ای درد
به لطفش می‌شوی فرمند و زرمند
از این کرده غمینم من فغانم
مثال امروز باری بار کردن
سرانجامش به زندان و به ظلم است
توانی جامه بر تن دار امید
نخواهم من شنیدن هیچ هرگاه
به دل می‌پروراند عزم این راه
چه آید بر سرش دوری از آن مهر
نتانم سیر کردن جان آن ماه
چه دارم آخرش چی مانده بر ما
به سختی در تکاپو ناله آن داشت
ندارد پول درمانش به کرا
ندارم من زری در پیش پس راه
به درد آمد چه دارم پول در چنگ
به زندان منزلی دارد در این راه
تپش‌هایی که لرزه داد بر ما
رود با پای بسته او دماوند
از آن راه و به رهرو پیش آن شاه
نبیند چشم خونین را نبیند
چرا مانده در دل ویرانه آن ماه
مگر مادر نبود اینان که هستند
بگوید آن به سیری کردن یار
میان عیش و لذت او نشسته
ابد تاجان به زندان او نشسته
به زندانی که در آن شر نشسته
بدین حصر و اسارت مرگ در خویش
به سختی و در این کندن زِ خود جان
بیامد پیش فرزندش به اکراه
هر آنکس بیند او را گفت از خون
ببردا و بر آن زن تن چه‌ها رفت
به خود آمد درون پیله افتاد
بخواهد او برون آوردن آن جان
بدیدا سر برون آور چو انسان
به دورش حلقه‌ای بر میله از آن جان
به جانش گفت غم داری نفس نور
پدر جانم نماندی هیچ پنهان
به فریادی بیامد پور در راه
همه درد و همه دیوانگان رفت
چرا اینگونه آوردند به میدان
همه خون تنش را شست آسان
هماره بخششی خواهد فغان کرد
پلشتی‌های این دنیای بد زیست
برو برگرد بر جانم جهان چیست
نتاند ذره‌ای دوری از آن زن
نفس جانش همه با جان او رفت
کشد ای وای چرا این خانه برپا است
از آن روز نخستین سال از ماه
به چشمانش نگاهش او به خار است
زمانی او به پیشش در کنار است
نباید این دو با هم یار زار است
نباید دور کردن جان نثار است
ببردا خانه‌ را ایتام دار است
نگاهش میله را در بر شمار است
دلش کودک ببیند او شکار است
به خون آغشته و خندان نظار است
کجایی جان من جانم نزار است
به اشک چشم او آن هم نزار است
ببیند او و فریادش هوار است
که جانش در دل جان تو یار است
بگوید آه دوری راهدار است
همه جان مرا جانت نثار است
گذر کرد و شد آن طفلش کم افرا
بدیدا کودکی را پیش در رو
بیاورده به زندان شاهکار است
جهان پیش‌تر دنیا چه کار است
بدیدارش جهان و رخت جان بست
به همسالان خود بازی و آن مست
یکی بود و دو تا و طفل‌ها شاه
به شادی این جهان را لانه کردند
به خوردن بیشتر را ناله کردند
به دور هم به شادی خانه کردند
از آن صد میله او را ناله کردند
به جز آن میله‌ها شادانه کردند
بگفتا هیچ دارم من نه خواهر
همه دنیا من تنهای فردی است
به دنیای منا هیچی در آن کیست
قفس در پیش ما تاب نفس نیست
به پرواز و دهان را پیش بینم
زِ پیشت پر کشم دنیا ببینم
در این گفتن گذر صد سال از دیر
از این گفتن همه جانش خزان شد
به خاموشی رهی رفت و نهین شد
به رخسار نفس دلتنگ بین شد
چرا جام جهان پس این‌چنین شد
تو حق داری که جانت این‌چنین شد
دو پایش بسته و بالش شکستار
به خودخواهی من او در نهین باد
اگر این تن نباشد رفتن آسان
از این حصر و قفس او دور زین بار
به پروازش پریدن ساده برپا
به رفتا در هوا پرواز این داد
توانی پر کشیدن یار تنها
بدیدا آن زنی بی‌هیچ پروا
زِ دنیا پر کشید و ناله این داد
برو از این قفس آزاد هرجا
به روی دار او آزاد از شاه